जमिनीशी संबंधित कागदपत्रं म्हणजेच खसरा, खतौनी, फेरफार नोंद, ७/१२ उतारा इ. ही माहिती प्रत्येक शेतकरी, भूमीधारक, खरेदीदार आणि कधीमधी विक्रेत्यांसाठी अत्यंत आवश्यक असते. पूर्वी यासाठी तलाठी कार्यालय, तहसील किंवा महसूल खात्याच्या कार्यालयात प्रत्यक्ष जाऊन अर्ज करावा लागायचा. परंतु आता महाराष्ट्र सरकारने ही प्रक्रिया ऑनलाईन उपलब्ध करून दिली आहे.”महाभूमी पोर्टल (mahabhumi.gov.in)”, “भूमी अभिलेख पोर्टल (bhulekh.mahabhumi.gov.in)”, आणि “Digitally Signed 7/12 आणि 8A प्रमाणपत्र प्रणाली” यांसारख्या सेवा आपल्याला घरी बसूनच खसरा, खतौनी, फेरफार आणि ७/१२, ८-अ उतारे पाहण्याची व डाउनलोड करण्याची सुविधा देतात.भू-संपत्ती ही प्रत्येक नागरिकाच्या आयुष्यात एक अत्यंत महत्वाची संपत्ती मानली जाते. शेतकरी असो की शहरातील एखादा घरमालक, जमिनीशी संबंधित कागदपत्रे जसे की ७/१२ उतारा, ८-अ उतारा, खसरा, खतौनी, फेरफार नोंदी हे दस्तऐवज अनेक शासकीय आणि खासगी व्यवहारांसाठी आवश्यक असतात. उदाहरणार्थ, जमिनीची खरेदी-विक्री, शेतीसाठी कर्ज घेणे, सरकारी योजना मिळवणे, न्यायालयीन प्रकरणे, वारसाहक्क, यासारख्या बाबींमध्ये या दस्तऐवजांची आवश्यकता भासते.पूर्वी या सर्व नोंदी मिळवण्यासाठी संबंधित तहसील, तलाठी कार्यालय किंवा महसूल विभागात प्रत्यक्ष जावे लागायचे. वेळखाऊ प्रक्रिया, दलालांचा त्रास आणि अनेकदा चुकीची माहिती यामुळे सर्वसामान्य नागरिकांना अडचणींचा सामना करावा लागत असे. परंतु डिजिटल इंडिया मोहिमेअंतर्गत महाराष्ट्र शासनाने भूलेख व महाभूमी पोर्टलच्या माध्यमातून ही संपूर्ण प्रक्रिया ऑनलाईन केली आहे.
भूलेख (Bhulekh Maharashtra) व महा भूमी अभिलेख (Mahabhumi) पोर्टलच्या साहाय्याने आता कोणीही आपली जमीन संबंधित माहिती काही मिनिटांत मोबाईल किंवा संगणकावरून प्राप्त करू शकतो. ही माहिती केवळ पाहण्यासाठीच नाही तर डिजिटल सही (Digitally Signed) कागदपत्राच्या स्वरूपात डाउनलोड करण्याचीही सुविधा उपलब्ध आहे.
महाराष्ट्रात ऑनलाईन जमीन नोंदी पाहण्याची वेबसाईट
- महाराष्ट्र सरकारने खालील पोर्टल्स उपलब्ध करून दिली आहेत:
- https://bhulekh.mahabhumi.gov.in – भूमी अभिलेख पोर्टल
- https://digitalsatbara.mahabhumi.gov.in – डिजिटल ७/१२ आणि ८-अ उतारे
- https://mahabhumi.gov.in – महसूल व वन विभाग, महाराष्ट्र सरकार
महाराष्ट्र ऑनलाईन ७/१२ पाहण्याची पद्धत (Step-by-Step Process)
🔎 पाऊल 1: अधिकृत वेबसाईटला भेट द्या
भेट द्या: 👉 https://bhulekh.mahabhumi.gov.in
📍 पाऊल 2: आपला जिल्हा, तालुका आणि गाव निवडा
“जिल्हा (District)” निवडा
- “तालुका (Taluka)” निवडा
- “गाव (Village)” निवडा
🧾 पाऊल 3: शोधण्यासाठी तपशील द्या
आपण कोणत्याही एकाच्या आधारे शोध घेऊ शकता:
- गट क्रमांक / सर्वे क्रमांक
- खातेदाराचे नाव
- संपूर्ण नावाने शोध
- प्रथम नाव किंवा शेवटचं नाव
🧾 पाऊल 4: ‘7/12’ किंवा ‘8A’ उतारा निवडा
तुम्हाला हवे असल्यास दोन्ही उतारे पाहता व डाउनलोड करता येतात.
📥 पाऊल 5: ‘Download PDF’ वर क्लिक करा
आपल्याला हवा असलेला उतारा PDF स्वरूपात डाउनलोड करा.
डिजिटल सही असलेला ७/१२ कसा मिळवायचा?
- डिजिटल सही असलेला ७/१२ उतारा म्हणजेच कायदेशीर दृष्ट्या मान्य असलेला उतारा. तो मिळवण्यासाठी:
- वेबसाईट: 👉 https://digitalsatbara.mahabhumi.gov.in
- आधार नंबर किंवा मोबाईल नंबरने लॉगिन करा
- OTP टाकून व्हेरिफाय करा
- जिल्हा, तालुका, गाव आणि गट क्रमांक निवडा
- डाउनलोड करा – “Digital Signed Satbara (7/12)” PDF
मोबाईलवरून ७/१२ पाहण्याची प्रक्रिया (BhuNaksha App)
- MahaBhumi App वापरण्याची पद्धत:
Google Play Store वरून “MahaBhulekh” App डाउनलोड करा - App उघडा → जिल्हा, तालुका, गाव निवडा
- जमिनीचा सर्वे नंबर द्या
- 7/12 आणि इतर कागदपत्र पहा व सेव्ह करा
ऑनलाईन जमिनीची माहिती मिळवण्याचे फायदे
✅ पारदर्शकता
✅ वेळेची बचत
✅ कोर्ट, बँक, कर्जासाठी वैध कागदपत्र
✅ डिजिटल सही
✅ कोणत्याही स्थानावरून प्रवेश
❗️ महत्त्वाचे मुद्दे
- ऑनलाइन प्रणालीमुळे दलाल टाळले जातात
- PDF 7/12 हे बँका, सरकारी योजनांसाठी वापरले जाऊ शकते
- माहिती नेहमी अपडेट केली जाते
- रिअल-टाइम फेरफार देखील तपासता येतो
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)
❓ 1. ७/१२ म्हणजे काय?
उत्तर: ७/१२ हे एक जमिनीचे उतारे आहे, ज्यामध्ये जमीनधारकाचे नाव, जमीन क्षेत्रफळ, लागवडीचा तपशील इत्यादी नमूद असते.
❓ 2. हे कागदपत्र कायदेशीर आहेत का?
उत्तर: होय, जर तुम्ही “Digital Signed” PDF डाउनलोड केले असेल तर ते वैध आणि अधिकृत मानले जाते.
❓ 3. ८-अ उतारा म्हणजे काय?
उत्तर: ८-अ उतारा म्हणजे मालमत्तेची नोंद. त्यामध्ये कोणाच्या नावावर किती जमीन आहे हे दर्शवले जाते.
❓ 4. ७/१२ कधी लागते?
उत्तर: शासकीय योजनांसाठी, पीक कर्जासाठी, जमीन खरेदी-विक्री, कोर्ट केस, वारसा नोंदी इ. प्रसंगी लागते.
❓ 5. माहिती चुकीची असेल तर काय करावे?
उत्तर: आपल्या जवळच्या तलाठी किंवा तहसील कार्यालयात संपर्क करून अर्ज करावा.
🔚 निष्कर्ष (Conclusion)
महाराष्ट्रातील नागरिक, विशेषतः शेतकरी आणि जमिनीचे मालक, यांना आता घरबसल्या जमिनीशी संबंधित महत्वाची कागदपत्रे जसे की ७/१२, ८-अ उतारा पाहता आणि डाउनलोड करता येतात. महाभूमी व भूलेख पोर्टलमुळे पारदर्शकता, वेळ आणि पैशांची बचत होते. शासनाच्या या डिजिटल पुढाकारामुळे भू-हक्क अधिक सुरक्षित आणि विश्वासार्ह झाले आहेत.
